Cách ủ phân gà bằng vôi bột là giải pháp quen thuộc giúp khử mùi hôi, diệt mầm bệnh và ổn định pH trong quá trình ủ phân chuồng. Dù dễ làm, nhưng nếu không nắm đúng kỹ thuật, việc ủ có thể gây hại ngược lại cho cây trồng và đất. Trong bài viết này, Phân gà AKIFARM sẽ chia sẻ kỹ thuật ủ phân gà bằng vôi bột đúng chuẩn từ tỷ lệ phối trộn đến cách kiểm soát độ ẩm nhằm giúp bà con tận dụng triệt để nguồn phân hữu cơ tại chỗ, an toàn và bền vững.
1. Tại sao cần ủ phân gà bằng vôi bột?
Phân gà tươi chứa nhiều mầm bệnh như vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng có thể gây hại cho cây trồng và sức khỏe con người nếu bón trực tiếp, mùi hôi dễ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến người xung quanh và dễ gây nóng rễ nếu bón trực tiếp vì có hàm lượng đạm cao.
Vôi bột giúp khử mầm bệnh vì vôi có tính kiềm mạnh, giúp diệt khuẩn, tiêu diệt trứng giun sán, vi sinh vật gây hại. Trung hòa axit giúp điều chỉnh độ pH, giảm độ chua trong phân gà, tạo môi trường thuận lợi cho quá trình phân hủy và tăng tốc độ phân giải chất hữu cơ thúc đẩy quá trình hoai mục.
Ưu điểm khi ủ phân gà bằng vôi bột: Thời gian ủ rút ngắn so với ủ tự nhiên không xử lý, cách thực hiện dễ dàng, không cần máy móc phức tạp. Vôi bột rẻ tiền, dễ mua, giúp xử lý lượng lớn phân gà hiệu quả, tiết kiệm chi phí. Thân thiện với môi trường, giảm mùi hôi và ô nhiễm khi sử dụng phân bón hữu cơ.
2. Vật liệu cần chuẩn bị để ủ phân gà bằng vôi bột
Phân gà tươi: thu gom từ chuồng gà cho vào thùng ủ, nên xử lý sớm sau khi thu để tránh bay mùi và phát sinh vi khuẩn.
Vôi bột nông nghiệp (CaO): sử dụng theo tỷ lệ hợp lý giúp khử mầm bệnh, trung hòa axit, khử mùi hôi. Khuyến nghị 3 – 5kg vôi bột cho mỗi 100kg phân gà tươi.
Dụng cụ ủ: cuốc, xẻng dùng để trộn đều phân với vôi và chất độn. Bạt nilon hoặc thùng ủ dùng để ủ kín, tránh mưa và bay mùi. Nếu không có thùng ủ, nên chọn nơi cao ráo, thoáng, có mái che.
Chất độn tăng độ tơi xốp: trấu hun, mùn cưa, rơm khô giúp hấp thụ ẩm, giảm mùi hôi. Tạo độ thoáng khí, giúp vi sinh vật phân giải hoạt động tốt hơn. Bổ sung thêm chất hữu cơ cho phân bón thành phẩm.
3. Các bước ủ phân gà bằng vôi bột đúng kỹ thuật
Việc ủ phân gà bằng vôi bột không chỉ giúp xử lý mầm bệnh mà còn tạo ra phân hữu cơ giàu dinh dưỡng, an toàn cho cây trồng. Dưới đây là quy trình chi tiết:
Bước 1: Chọn vị trí ủ
Chọn nơi cao ráo, thoát nước tốt. Tránh nơi bị ngập úng, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ mưa hay ánh nắng gay gắt. Dùng bạt nilon để chống rò rỉ nước phân ra môi trường. Nếu có điều kiện thì sử dụng bê tông hoặc gạch giúp dễ vệ sinh và thu gom sau ủ.
Bước 2: Trộn phân gà với vôi bột
- Tỷ lệ thường dùng: Trộn đều phân gà với vôi bột theo tỷ lệ 1 tấn phân gà + 10 – 20kg vôi bột. Tùy vào độ ẩm và mức độ nhiễm mầm bệnh, có thể điều chỉnh vôi cho phù hợp.
- Rải từng lớp mỏng: 10 – 15cm phân gà + 1 lớp vôi bột rắc đều rồi tiếp tục lớp kế tiếp.
- Trộn đều toàn bộ đống ủ để vôi và phân tiếp xúc tốt với nhau, có thể trộn thêm rơm khô, trấu hun, xơ dừa để tăng độ tơi xốp, thoáng khí và giữ ẩm, giảm mùi hôi.
Bước 3: Ủ và đảo trộn định kỳ
- Che đậy kín bằng bạt để giữ nhiệt và độ ẩm cho quá trình hoai mục.
- Sau 5 – 7 ngày, đảo trộn 1 lần để phân hoai đều. Việc đảo giúp cung cấp oxy cho vi sinh vật hoạt động. Có thể tiếp tục đảo 1 – 2 lần nữa trong quá trình ủ nếu thời tiết ẩm ướt hoặc đống phân quá lớn.
- Thời gian ủ: 15 – 30 ngày tùy điều kiện thời tiết và khối lượng đống ủ.
4. Cách nhận biết phân đã hoai mục và sử dụng được
Phân sau ủ hoai đạt chuẩn sẽ:
- Màu nâu đậm, tơi xốp, khô ráo, màu sắc đồng đều, không còn chỗ trắng xám của vôi bột hay màu tươi của phân gà sống.
- Mùi nhẹ như đất, không còn khai hay nồng.
- Khi cầm tay vào không còn độ nóng hoặc hâm hấp.
- Phân bị vỡ vào nhỏ, không giữ nguyên hình dạng ban đầu.
5. Lưu ý quan trọng khi ủ phân gà với vôi bột
Không dùng quá nhiều vôi gây mất cân bằng pH đất sau khi bón vì vôi có tính kiềm mạnh, nếu sử dụng quá liều làm đất bị kiềm hóa. Ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật có lợi trong đất. Làm giảm hiệu quả hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng.
Không ủ nơi thấp trũng dễ bị úng nước và thiếu oxy làm phân bị thối, phát sinh mùi hôi và vi khuẩn có hại. Làm giảm nhiệt độ trong đống ủ, kéo dài thời gian hoai mục, gây rò rỉ nước rỉ phân ra môi trường, gây ô nhiễm.
Hạn chế ủ trong mùa mưa nên chọn mùa khô để dễ kiểm soát nhiệt, độ ẩm và chống rửa trôi. Mùa mưa làm khó kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ trong đống ủ, dễ phát sinh nấm mốc không có lợi. Thời điểm tốt nhất để ủ là vào mùa khô hoặc đầu mùa nắng, khi có thể kiểm soát được các yếu tố môi trường.
6. Có nên kết hợp vôi bột với chế phẩm sinh học khi ủ phân gà?
Có, nhưng cần thực hiện đúng cách để tận dụng lợi ích của cả hai mà không gây phản tác dụng.
Gợi ý 2 hướng:
Ủ riêng với vôi trước, sau đó phơi khô rồi bổ sung chế phẩm vi sinh
- Bước 1: Ủ phân gà tươi với vôi bột (10 – 20kg/tấn) trong 10 – 15 ngày.
- Bước 2: Sau khi phân hoai sơ bộ, phơi khô hoặc để nguội, giảm pH.
- Bước 3: Trộn chế phẩm sinh học (EM, Trichoderma) và ủ tiếp 5 – 7 ngày nữa.
Cách này an toàn cho vi sinh vật có lợi. Phù hợp với người mới bắt đầu hoặc quy mô lớn.
Ủ kết hợp vôi bột liều thấp + EM hoặc Trichoderma
- Dùng vôi bột với liều rất thấp (3 – 5kg/tấn phân gà).
- Trộn đồng thời với chế phẩm sinh học (EM, Trichoderma).
- Đảm bảo độ ẩm và ủ kín, đảo trộn định kỳ.
- Tiết kiệm thời gian, phân hoai nhanh hơn, ít mùi hơn. Chỉ nên áp dụng nếu bạn có kinh nghiệm kiểm soát pH và nhiệt độ khối ủ.
Lợi ích:
- Giảm mùi hôi, ức chế vi sinh vật gây hại.
- Tăng tốc độ phân hủy hữu cơ, rút ngắn thời gian ủ.
- Bổ sung vi sinh vật có lợi, giúp: Cải thiện đất, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây. Giảm bệnh rễ và tăng đề kháng cây trồng.
7. Ứng dụng phân gà đã ủ bằng vôi bột vào thực tế
Phân gà sau khi ủ đúng kỹ thuật bằng vôi bột sẽ trở thành nguồn phân hữu cơ giàu dinh dưỡng, dễ hấp thụ, an toàn cho cây trồng và thân thiện với môi trường.
Bón lót cho cây trồng:
- Rau màu: Cải, xà lách, hành, cà chua, ớt…
- Hoa cảnh: Đặc biệt tốt cho hoa hồng vì phân gà cung cấp nhiều đạm và kali, giúp hoa sai, màu đẹp.
- Cây ăn trái: Nhãn, xoài, mít, sầu riêng, vải…
- Cây công nghiệp: Cà phê, hồ tiêu, cao su…
Cách dùng: Bón vào hố trồng hoặc rải quanh gốc trước khi trồng 7 – 10 ngày để phân kịp hoai kỹ hơn trong đất.
Trộn giá thể trồng cây:
Công thức phổ biến: Phân gà hoai mục + xơ dừa + trấu hun theo tỷ lệ 3:3:4 (hoặc tùy chỉnh theo loại cây).
Ứng dụng: Trồng rau sạch, hoa trong chậu, ươm cây con. Giá thể có độ tơi xốp, giữ ẩm tốt và giàu dinh dưỡng.
Cải tạo đất bạc màu, nghèo dinh dưỡng
- Phân gà sau ủ giúp tăng độ mùn, cải thiện cấu trúc đất, giữ nước và dinh dưỡng tốt hơn.
- Kích thích hệ vi sinh vật đất phát triển, cải thiện hoạt tính sinh học trong đất.
- Đặc biệt phù hợp cho đất cát, đất xám, đất bạc màu lâu năm.
8. Câu hỏi thường gặp về cách ủ phân gà bằng vôi bột
8.1 Vôi bột có gây hại cho đất không nếu dùng nhiều?
Có, nếu dùng quá liều. Vôi bột có tính kiềm mạnh (pH cao), nếu sử dụng quá nhiều sẽ: làm đất bị kiềm hóa, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây. Giết chết vi sinh vật có lợi trong đất.
8.2 Bao lâu sau khi ủ có thể dùng để bón cho cây?
Tùy điều kiện, phân thường sử dụng được sau 15 – 30 ngày ủ. Dấu hiệu sử dụng được: màu nâu đậm, mùi nhẹ như đất, tơi xốp, không nóng. Không còn mùi khai, không còn hình dạng phân gà ban đầu.
8.3 Có thể dùng vôi tôi (Ca(OH)₂) thay vôi sống (CaO) được không?
Có thể, nhưng hiệu quả khử khuẩn và xử lý mầm bệnh sẽ thấp hơn so với vôi sống (CaO). Vôi tôi (Ca(OH)2) dịu hơn, ít nguy hiểm khi sử dụng, nhưng tác dụng xử lý kém hơn. Nếu dùng vôi tôi, nên tăng nhẹ liều lượng và đảm bảo đảo trộn kỹ để đạt hiệu quả tương đương.
8.4 Phân gà đã ủ với vôi bảo quản được bao lâu?
Nếu được phơi khô, đóng bao kín, để nơi khô ráo, có thể bảo quản 3 – 6 tháng. Tránh để nơi ẩm ướt vì dễ tái phân hủy, phát sinh nấm mốc. Nếu có bổ sung chế phẩm vi sinh sau ủ, nên sử dụng trong vòng 1 – 2 tháng để đảm bảo còn hoạt tính sinh học.
Ủ phân gà bằng vôi bột đúng kỹ thuật giúp xử lý triệt để mầm bệnh, giảm mùi hôi và tăng giá trị sử dụng cho đất và cây trồng. Hy vọng với hướng dẫn trên, bạn có thể áp dụng cách ủ phân gà bằng vôi bột một cách hiệu quả và an toàn tại nhà. Đừng quên theo dõi AKIFARM để cập nhật thêm nhiều bí quyết nông nghiệp hữu cơ hữu ích khác!
